Làm thế nào để viết tốt một luận văn

Prof. John W. Chinneck
Dept. of Systems and Computer Engineering
Carleton University
Ottawa, Canada
Email: chinneck at sce dot carleton dot ca

Latest Revision: September 29, 1999
(original document dates to 1988, and undergoes periodic minor revisions)

Home for this document is: http://www.sce.carleton.ca/faculty/chinneck/thesis.html

Được dịch ra tiếng Việt bởi Lê Bá Dũng (dungleba@gmail.com). Bản dịch này có thể còn nhiều thiếu sót. Nếu bạn có thể bổ sung tốt hơn, xin vui lòng gửi bản dịch của bạn đến tác giả để cập nhật lại.
Xem thêm tại http://www.sce.carleton.ca/faculty/chinneck/thesis/translations.html

Bản quyền: 

Nguồn: Lê Bá Dũng’s Blog

————————————————————-

Giới thiệu
Luận văn là kết quả chính của một quá trình học tập. Tài liệu này mô tả làm thế nào để viết tốt một luận văn. Để làm được điều đó, bạn phải hiểu rõ cấp độ kiến thức mà mình đang nghiên cứu. Ngoài ra, tài liệu này sẽ có ích ngay từ khi bạn bắt đầu quá trình học cũng như là sau này, khi bạn bắt đầu viết luận văn.

Nghiên cứu ở bậc sau đại học là gì?
Điểm khác biệt của nghiên cứu ở bậc sau đại học là sự đóng góp cơ bản vào tri thức nhân loại. Luận văn là một tài liệu chính thức với mục đích duy nhất là chỉ ra rằng bạn đã có đóng góp đó. Chứ không phải để chứng tỏ rằng bạn đã làm những việc mà thường không mang lại kết quả như mong muốn.
Vì vậy, luận văn của bạn phải chỉ ra được hai điểm quan trọng sau:
• Bạn phải xác định được một vấn đề hoặc câu hỏi đáng quan tâm mà chưa có lời giải trước đó.
• Bạn đã giải quyết hay tìm ra câu trả lời cho câu hỏi đó.
Thông thường sự đóng góp của bạn vào tri thức nằm trong giải pháp hay câu trả lời của bạn.

Luận văn sau đại học là gì?
Bởi vì mục đích của luận văn là chứng tỏ rằng bạn có sự đóng góp cơ bản và có ích vào tri thức nhân loại, người đánh giá sẽ đọc luận văn của bạn và tìm câu trả lời cho những câu hỏi sau:
• Vấn đề mà sinh viên này đang nghiên cứu là gì?
• Nó có phải là một vấn đề đáng quan tâm không? (Nó đã được giải quyết trước đó chưa, có mang lại lợi ích gì không?)
• Sinh viên có thuyết phục được rằng giải pháp hiện tại là chưa thỏa đáng không?
• Sinh viên có sự đóng góp thích đáng vào tri thức nhân loại không?
Để làm được những điều này, bạn phải nắm được một cách đầy đủ các tài liệu hiện có về vấn đề đó và những gì liên quan. Sau đó, căn cứ trực tiếp trên những tài liệu này, bạn phải chứng minh được vấn đề của bạn là:
a) Chưa có câu trả lời trước đó.
b) Nếu có thì câu trả lời chưa thỏa đáng. Hãy mô tả làm thế nào để giải quyết vấn đề đó.
Nếu luận văn của bạn không đưa ra được câu trả lời thỏa đáng với những câu hỏi trên, bạn gần như sẽ thất bại. Vì lý do này, một khung đề cương luận văn chung được đưa ra dưới đây nhằm trả lời những câu hỏi đó. Khung đề cương chung này có thể được sử dụng cho bất kỳ luận văn nào. Bạn cũng có thể tổ chức luận văn theo một kiểu khác, nhưng các thành phần chính yếu là như nhau.
Luôn nhớ rằng luận văn là một tài liệu chính thức: tất cả các mục phải được đặt ở vị trí thích hợp và không có sự lặp lại của cùng một nội dung ở những nơi khác nhau.

Một khung đề cương luận văn chung
1. Giới thiệu
Phần này giới thiệu tổng quan về luận văn của bạn. Nó không chỉ là mô tả các nội dung trong mỗi phần của luận văn. Tóm tắt vấn đề một cách ngắn gọn (bạn sẽ xem xét chi tiết vấn đề ở phần sau), một vài lý do tại sao nó là vấn đề đáng quan tâm, và có lẽ mang đến cái nhìn khái quát về kết quả chính của bạn.
2. Thông tin cơ bản (có thể có hoặc không)
Cũng cần có một phần ngắn gọn mang đến thông tin cơ bản, đặc biệt nếu công việc của bạn liên quan đến hai hay nhiều lĩnh vực truyền thống. Điều đó có nghĩa là người đọc luận văn của bạn có thể không có chút kinh nghiệp nào với một vài tài liệu cần thiết kèm theo luận văn của bạn, vì thế bạn cần mô tả nó với họ. Bạn cũng có thể đặt một tiêu đề khác tốt hơn so với tiêu đề đưa ra ở trên.
3. Điểm qua tình hình hiện tại
Ở phần này bạn điểm qua tình hình hiện tại có liên quan đến luận văn của bạn. Bạn cũng có thể đặt tiêu đề khác đi nếu thấy tốt hơn. Ý nghĩa ở đây là giới thiệu những sự hiểu biết chính đã có cho đến thời điểm hiện tại, nhưng không xen vào đó ý kiến riêng của bạn.
Bạn tổ chức phần này theo nội dung chứ không phải theo từng tác giả hoặc nhà xuất bản.
4. Trình bày vấn đề cần nghiên cứu
Phần này có ba nội dung chính sau:
1. Mô tả ngắn gọn vấn đề mà luận văn của bạn giải quyết.
2. Chứng minh rằng câu hỏi đặt ra chưa có câu trả lời thỏa đáng trước đó, bằng cách tham khảo đến phần 3 ở trên.
3. Thảo luận tại sao chúng ta cần bỏ công sức ra để tìm câu trả lời cho vấn đề này.
5. Mô tả bạn sẽ giải quyết vấn đề như thế nào
Phần này của luận văn có tính chất tự do hơn. Nó có thể có một hoặc vài phần nhỏ trong đó. Nhưng tất cả đều có chung một mục đích: thuyết phục người đánh giá rằng bạn đã giải quyết được vấn đề. Vì thế, chỉ ra những gì bạn đã làm có liên quan đến giải quyết vấn đề đó: nếu không có tính khả thi hoặc bị bế tắc thì không kèm theo vào đây trừ trường hợp đặc biệt.
6. Phần kết luận
Thông thường bao gồm ba nội dung, mỗi cái đặt trong một phần nhỏ riêng biệt:
1. Kết luận
2. Tóm tắt sự đóng góp của bạn
3. Hướng phát triển trong tương lai
Phần kết luận không phải là bản tóm tắt lan man của luận văn: đó là sự trình bày ngắn gọn súc tích những gì đạt được. Nó giúp cho việc tổ chức những nội dung này thành các đoạn được đánh số ngắn, theo thứ tự quan trọng giảm dần. Tất cả các kết luận nên liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu được đưa ra trong phần 4. Ví dụ:
1. Vấn đề được đưa ra trong phần 4 đã được giải quyết như trình bày trong phần ? đến phần ??, phát triển được một thuật toán có khả năng giải quyết vấn đề Zylon với phạm vi lớn trong khoảng thời gian có thể chấp nhận.
2. Cơ chế chủ yếu cần thiết trong sự cải tiến thuật toán Zylon là cơ chế Grooty.
3. …
Bản tóm tắt sự đóng góp sẽ được người đánh giá quan tâm rất nhiều. Ở đây bạn liệt kê danh sách những sự đóng góp vào tri thức mới mà luận văn đạt được. Dĩ nhiên, bản thân luận văn phải chứng minh các khẳng định ở đây. Có thể sẽ có trùng lặp với những kết luận nhưng không sao. Tốt nhất là trình bày các đọan có đánh số ngắn gọn sắp xếp theo mức độ quan trọng giảm dần. Ví dụ:
1. Phát triển một thuật toán nhanh hơn nhiều cho vấn đề Zylon với phạm vi lớn.
2. Chứng tỏ lần đầu tiên sử dụng cơ chế Grooty cho sự tính toán Zylon.
3. …
Phần trình bày về hướng nghiên cứu trong tương lai được kèm theo, vì thế những người nghiên cứu vấn đề này trong tương lai có thể sử dụng kết quả mà bạn đã làm được. Bạn cũng nên đánh số các đoạn văn ngắn gọn.
7. Những tài liệu tham khảo
Danh sách những tài liệu tham khảo có liên quan mật thiết với đánh giá tình hiện hiện tại ở phần 3. Hầu hết những người đánh giá sẽ lướt qua danh sách tham khảo của bạn để tìm những công việc quan trọng trọng lĩnh vực, vì thế hãy chắc chắn rằng chúng được liệt kê và tham chiếu đến trong phần 3. Những người đánh giá cũng nhìn vào nhà xuất bản của các tài liệu đó nếu chúng nằm trong chủ đề của luận văn, vì thế cũng liệt kê ra. Bên cạnh đó, đọc các nhận xét của người đánh giá sẽ giúp bạn biết được kiểu câu hỏi mà họ quan tâm.
Tất cả các tài liệu tham khảo phải được tham chiếu đến trong phần chính của luận văn. Lưu ý là không giống như sách lịch sử có thể kèm theo các công việc mà không được tham khảo trực tiếp. Tổ chức danh sách các tài liệu tham khảo theo thứ tự Alphabet của tên tác giả hoặc theo thứ tự trích dẫn của luận văn.
8. Phụ lục
Phục là những tài liệu mà nếu đưa vào trong luận văn sẽ làm rối rắm nội dung muốn thể hiện, nhưng lại rất quan trọng để giải thích cho kết quả của luận văn. Thông thường phụ lục là những tài liệu ở mức rất chi tiết đối với các nội dung trong phần chính của luận văn, nên có để người đánh giá xem xét và thuyết phục họ một cách đầy đủ. Ví dụ như danh sách các chương trình hoặc bảng biểu phức tạp, các công thức toán học dài…
Ghi chú
Phần 3 và 4 chỉ ra rằng bạn đã chọn được một vấn đề tốt, và phần 5 chỉ ra rằng bạn đã giải quyết được nó. Phần 1 và phần 2 dẫn dắt người đọc vào vấn đề, và phần 6 nêu bật tri thức chính được rút ra từ toàn bộ luận văn.
Lưu ý là tất cả những gì người khác đã nghiên cứu khác biệt với những gì bạn làm được. Điều này rất quan trọng đối với người kiểm tra. Phần 4, diễn giải vấn đề, là một nội dung khác với những phần còn lại. Vì vậy nó được đặt ở giữa của luận văn.

Bắt đầu
Cách tốt nhất để bắt đầu luận văn của bạn là chuẩn bị một phác thảo tổng quát. Bạn bắt đầu làm bảng mục lục, liệt kê các phần mà bạn dự định đưa vào. Với mỗi phần, viết một đoạn mô tả ngắn gọn về nội dung của nó. Phần phác thảo này khoảng từ 2 đến 5 trang. Bây giờ bạn và người hướng dẫn nên xem lại một cách cẩn thận bản phác thảo này: có chi tiết nào không cần thiết không (ví dụ những chi tiết không liên quan trực tiếp)? Nếu có thì bỏ đi. Có chi tiết nào còn thiếu không. Nếu có thì thêm vào. Sẽ đỡ tốn công và hiệu quả hơn nếu làm việc này từ sớm hơn là sau khi đã hoàn thành nhiều công việc mà lại phải bỏ đi.

Mất bao lâu để viết một luận văn?
Mất nhiều thời gian hơn so với bạn nghĩ. Thậm chí là sau khi đã nghiên cứu, xây dựng mô hình, và tính toán xong. Sẽ rất đúng đắn nếu dành ít nhất một khoảng thời gian đủ để viết luận văn của bạn. Nó không phải là việc ngồi gõ văn bản chiếm nhiều thời gian mà việc viết luận văn của bạn đòi hỏi một sự tổ chức đầy đủ các luận cứ và kết quả của bạn.
Đây cũng có thể là lần đầu người hướng dẫn của bạn được xem sự diễn đạt chính thức của các khái niệm mà trước đó nó chỉ được chấp nhận theo các thức không chính thức. Sẽ mất nhiều thời gian để sửa lại những điều này. Những sinh viên mà tiếng Anh không phải là tiếng mẹ đẻ sẽ gặp khó khăn để hiểu được những ý đó, vì thế cần được xem lại nhiều lần. Và thực tế là người hướng dẫn không phải lúc nào cũng xem và trả lại bản thảo nhanh.
Cuối cùng: hãy dành cho bạn đủ thời gian cần thiết. Một công việc gấp gáp sẽ mang lại nhiều khó khăn.

Một số mẹo
Luôn đặt mình vào vị trí của người đánh giá. Ai là độc giả của bạn? Bạn mong chờ họ biết đến chủ để này ở mức độ nào trước khi đọc luận văn của bạn? Thông thường họ hiểu biết về các vấn đề chung, nhưng thời gian qua họ không quan tâm nhiều đến chi tiết vấn đề đó như bạn: giải thích những khái niệm mới và khó một cách rõ ràng. Đôi khi có ích nếu hình dung ra người mà bạn biết đã có một hiểu biết nhất định, và tưởng tượng rằng bạn đang giải thích ý tưởng trực tiếp với người này.
Đừng làm cho người đọc cảm thấy phức tạp quá! Điều này rất quan trọng. Bạn biết rằng một vài câu hỏi người đánh giá cần câu trả lời. Chọn một tựa đề và viết rõ ràng để cho họ thấy. Họ càng khó khi tìm hiểu vấn đề của bạn thì họ càng ít thiện cảm, và cũng gần như luận văn của bạn cần phải sửa lại nhiều.
Rất khó để có thể thỏa mãn hết các yêu cầu trên! Đọc các nội dung thật kỹ, đánh dấu những phần quan trọng theo tiêu đề thích hợp. Một lượng rất lớn thông tin trong luận văn của bạn: hãy chắc chắn là bạn mang đến cho người đọc câu trả lời cho những câu hỏi quan trọng.
Luôn nhớ rằng luận văn không phải là một câu chuyện: nó thường không theo thứ tự thời gian mà bạn sắp xếp. Nó là một tài liệu chính thức để trả lời một vài câu hỏi quan trọng.
Tránh sử dụng các câu như “rõ ràng đây là trường hợp …” hoặc “hiển nhiên, nó theo sau …”; Nó có ý rằng người đọc không hiểu và như vậy là họ trở nên bị động. Họ có thể không hiểu được bởi vì bạn giải thích không được rõ ràng.
Tránh những trường hợp phát biểu ý kiến riêng của cá nhân hoặc những phát biểu chưa được chứng minh hoặc giải pháp bạn đã từng trình bày. Bởi vì người đánh giá sẽ lấy những câu đó và hỏi bạn những câu hỏi đại loại như, “Bạn có thể chứng minh được ý kiến đó không?”.

Lưu ý đối với chương trình máy tính
Mục đích luận văn của bạn là một tài liệu về sự đóng góp cơ bản vào tri thức. Bạn nên xây dựng một vài chương trình máy tính hoặc công cụ khác nhằm chứng tỏ những luận điểm của bạn, nhưng nhớ rằng, luận văn không phải là trình bày về công cụ mà là về sự đóng góp của bạn vào tri thức. Bạn phải dùng công cụ để minh họa điều đó.

Sự khác nhau giữa luận văn Cao học và luận văn Tiến sỹ
Có nhiều điểm khác nhau giữa luận văn Thạc sỹ và luận văn Tiến sỹ. Sự khác biệt này không có khuôn mẫu nhất định, nhưng cơ bản dựa trên ý nghĩa và mức độ khám phá của luận văn, nó khác nhau ở vấn đề đã được giải quyết và sự đóng góp vào tri thức. Một luận văn Tiến sỹ cần đòi hỏi vấn đề khó hơn và do vậy cần có nhiều đóng góp hơn.
Sự đóng góp vào tri thức của luận văn Thạc sỹ có thể nằm trong bản chất sự tăng lên của tri thức hoặc là ứng dụng của kỹ thuật đã biết trong một lĩnh vực mới. Luận văn Tiến sỹ phải có sự đóng góp đáng kể và có tính mới vào tri thức.