Tổng quan về Java: Lập trình hướng đối tượng

Bài viết này giới thiệu tổng quan về đặc điểm hướng đối tượng trong ngôn ngữ lập trình Java.
Tài liệu tham khảo:
Chapter 2, Patrick Naughton and Herbertz Schidt, “Java –2 The Complete Reference” , Fifth edition, Tata McGraw-Hill Publishing Company Limited.

Bản quyền: 

Nguồn: Lê Bá Dũng’s Blog

———————————————————

Lập trình hướng đối tượng là cốt lõi của Java. Trên thực tế tất cả các chương trình viết bằng Java đều là hướng đối tượng chứ không phải là một tùy chọn như trong C++.

Hai mô hình lập trình
Tất cả các chương trình máy tính đều bao gồm hai thành phần: mã lệnh và dữ liệu. Một vài chương trình được viết theo hướng quan tâm đến mã lệnh, nghĩa là quan tâm đến “Cái gì đang xảy ra”, và các chương trình khác có thể được viết theo hướng quan tâm đến dữ liệu, nghĩa là quan tâm đến “Cái gì đang bị tác động đến”. Hai mô hình này ảnh hưởng đến cách xây dựng chương trình. Cách đầu tiên gọi là mô hình hướng thủ tục. Theo cách tiếp cận này một chương trình được xem như là một dãy là bước tuần tự. Các ngôn ngữ lập trình cấu trúc như C sử dụng mô hình này. Tuy nhiên, vấn đề đối với cách tiếp cận này là kích thước lớn và tính phức tạp của chương trình. Cách tiếp cận thứ hai được gọi là lập trình hướng đối tượng. Lập trình hướng đối tượng tổ chức một chương trình theo xoay quanh dữ liệu của nó và một tập các giao tiếp được định nghĩa tác động đến dữ liệu đó.

Sự trừu tượng hóa
Một thành phần cơ bản của lập trình hướng đối tượng là sự trừu tượng hóa. Con người quản lý tính phức tạp thông qua sự trừu tượng hóa. Ví dụ, ta không nghĩ về chiếc xe hơi như là một tập gồm hàng ngàn chi tiết riêng biệt. Ta xem nó là một đối tượng cụ thể với các đặc điểm riêng của nó. Sự trừu tượng hóa này cho phép ta sử dụng chiếc xe hơi mà không bị rối rắm bởi sự phức tạp của các phần tạo nên chiếc xe.
Một cách hữu hiệu để quản lý sự trừu tượng hóa là sử dụng sự phân lớp. Điều này cho phép ta phân tầng sự phức tạp của hệ thống, chia nhỏ thành các phần có thể quản lý được. Ví dụ, xe hơi được xem là một đối tượng. Chi tiết hơn, xe hơi bao gồm nhiều hệ thống con như: tay lái, ghế ngồi, dàn âm thanh. Giàn âm thanh bao gồm máy nghe CD, băng đĩa …

Ba yếu tố cơ bản của lập trình hướng đối tượng
Tất cả các ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng đều cung cấp các cơ chế cho phép bạn cài đặt mô hình hướng đối tượng. Đó là tính đóng gói, tính kế thừa và tính đa hình.

Tính đóng gói
Đây là cơ chế kết hợp giữa mã lệnh với dữ liệu mà nó xử lý, và tránh bị ảnh hưởng bởi sự can thiệp từ bên ngoài. Tính đóng gói được xem như là một lớp vỏ bọc bảo vệ mã lệnh và dữ liệu tránh khỏi sự truy cập tùy tiện từ các mã lệnh khác. Việc truy cập được điều khiển một cách chặt chẽ thông các các thủ tục đã được định nghĩa.

Tính kế thừa
Tính kế thừa là quá trình mà một đối tượng nhận được các tính chất từ một đối tượng khác. Thông thường, mỗi đối tượng cần được định nghĩa tất cả các tính chất của nó. Tuy nhiên, bằng cách sử dụng sự kế thừa, mỗi đối tượng chỉ cần được định nghĩa các tính chất riêng biệt của nó, các tính chất chung được định nghĩa ở trong đối tượng mà nó kế thừa.

Tính đa hình
Đây là đặc điểm cho phép một hình thức giao tiếp có thể được sử dụng cho nhiều hành động có tính chất giống nhau. Việc thực thi hành động cụ thể nào đó tùy thuộc vào tình huống xảy ra. Điều này làm giảm tính phức tạp của chương trình.

Kết hợp tính đóng gói, tính kế thừa và tính đa hình
Sự kết hợp các yếu tố này tạo ra một môi trường lập trình tốt hơn so với mô hình lập trình hướng thủ tục. Tính kế thừa giúp cho việc sử dụng lại mã lệnh đã được cài đặt và kiểm tra trước đó. Tính đóng gói cho phép bạn thay đổi sự cài đặt mà không phải quan tâm nhiều đến mã lệnh, bạn chỉ cần quan tâm đến sự giao tiếp với các lớp đã có. Tính đa hình cho phép bạn viết các chương trình rõ ràng, hợp lý, và linh hoạt.